De bruine rat 'bezoekt' ook het landgoed

Auteur: Gijs Klijmij

Er worden met enige regelmaat ratten gezien op het landgoed: in tuinen, het bos en bij de vijvers. Het gaat dan om de bruine rat (Rattus norvegicus Berk). Onderstaand leest u o.a. iets meer over de rat zelf, zijn leefgebied, wat er tegen te doen in en rondom huis en tuin, en tot slot het weren ervan en hygiëne.

Bruine rat

Uiterlijk

Deze rattensoort is aan de rugzijde meestal grijsbruin van kleur. De buik is lichter; er is echter een grote variant in kleuren tot wit (albino) toe. Het is een stevig gebouwd dier met een vrij stompe snuit, een dicht behaard lichaam en duidelijk zichtbare oren. De vrijwel onbehaarde dikke staart (ca. 20 cm) is korter dan het lichaam (ca. 26-30 cm). Het gewicht van een volwassen bruine rat is gemiddeld 400-500 gram. 

Leefwijze 

Bruine ratten komen zeer algemeen voor; het zijn zgn. “cultuurvolgers”, omdat ze zich uitstekend kunnen aanpassen aan de mens. Het zijn goede zwemmers en gravers en voelen zich thuis in riolen, op stortplaatsen, in/om maïsvelden, enz. Ze voeden zich met allerlei producten (granen, groenten, fruit, vis, enz.) en zijn derhalve overal te vinden op plaatsen met een groot (en slordig) voedselaanbod, bij voorkeur in de omgeving van water.

Omgeving

Deze rattensoort geeft, zoals boven beschreven, er de voorkeur aan om zich in de directe nabijheid van de mens en zijn gebouwen, voorraden en afval op te houden. In waterrijke gebieden kunnen ze overbrenger zijn van de ziekte Weil; ook in de intensieve veehouderij kunnen ze diverse ziekten overbrengen. Ze vervuilen en beschadigen voorraden en kunnen door hun knaagdrift (o.m. aan kabels) kortsluiting veroorzaken. Bruine ratten in de directe omgeving van de mens zijn dan ook ongewenst. 

Wat staat er op het menu van een bruine rat?

De bruine rat is een rasechte alleseter. Van graan en zaden tot vogeleieren en aas, maar ook slakken, larven en kikkers: nergens haalt hij zijn neus voor op. Ook alles wat wij van ons bord in de vuilnisbak of op de composthoop kieperen, vindt de bruine rat uitermate lekker. Bovendien is hij een uitstekende klimmer, zwemmer en duiker, wat hem een uitgebreide keuze aan voedsel oplevert. 

Leefgebied van de bruine rat

Wij zouden het liever niet zo benoemen, maar de bruine rat is een echt ‘gezelschapsdier’ van de mens. Hij is namelijk verzot op allerhande afval en vochtige plekjes. Daar hoef je in de buurt van mensen niet lang naar zoeken! Je kan hem dan ook vooral in steden terugvinden, op vuilnisbelten en in riolen. Maar ook op boerderijen en in de natuur langs waterlopen zal je hem tegen het lijf lopen. De bruine rat leeft van nature in gangen onder grond. Daarom zoeken ze in een menselijke omgeving ook vooral ondergrondse plekjes op, zoals riolen,composthopen, houtwallen etc.

Wat te doen tegen ratten?

Algemeen

Door goede bouwkundige voorzieningen, zoals goed sluitende deuren, smalle ventilatieopeningen, enz. kan men ratten buiten houden. Ook een goede hygiëne (opslag en verwijdering van afval, nette opslag van producten, periodiek schoonmaken van ruimten e.d.) is van belang om de aanwezigheid van ratten tegen te gaan. 

In de tuin en rondom het huis

De aanwezigheid van ratten in de tuin betekent dat ze op zoek zijn naar voedsel en een eventuele nestelplek. Als u ratten in de tuin heeft gezien kan het zijn dat ze in of rondom uw tuin voedsel hebben gevonden, waardoor ze besluiten zich hier te nestelen. Daarom is het van groot belang om afval en voedselresten goed op te bergen. 

Probeer er achter te komen waarom ratten jouw tuin zo’n aangename verblijfplek vinden. Dit zijn bijvoorbeeld echte ‘ratten-aantrekkers’:

• Stapels hout
• Composthoop
• Diervoeder
• Water (zoals een slootje of een vijver)
• Hoog gras
• Fruitbomen
• Voederstations voor vogels
• Losse vuilniszakken naast de woning

Ratten vinden nestmateriaal en beschutting op rommelige plekken waar veel materialen liggen. Je tuin biedt minder beschutting voor ratten als je struiken langs de onderkant snoeit, snoeiafval weghaalt, je weinig ruimte laat tussen blokken haardhout en zorgt dat er geen rommel ligt langs gevels en schuurtjes. Niets eetbaars laten slingeren

Voedsel(resten) en dierenvoer trekken ratten aan. Een rattenplaag kun je voorkomen door geen afval op te hopen en afsluitbare afvalbakken te nemen. Als je voedsel en dierenvoer in je kelder, garage of schuur opslaat, kies dan voor knaagdierbestendige bakken. Maak dierenverblijven ontoegankelijk voor ratten en laat geen brood of andere voerresten achter bij het voeren van vogels. Ook fruit dat van bomen afgevallen is, trekt ratten aan.

Bestrijden met gif niet meer toegestaan

Ratten en muizen wonen nu eenmaal in een bosrijkere omgeving met mensen, water en waar schuilplaatsen altijd voor komen. Een bestrijding met gif is sinds 2019 niet meer toegestaan voor particulieren.

Hygiëne en Wering

Hygiëne

• Zorg ervoor dat naden en kieren afgedicht zijn rondom. leidingdoorvoeren en ventilatiegaten van de kruipruimte.
• Zorg voor een schoon en opgeruimd huis rondom.
• Gooi geen brood bij de vijvers om de eendjes te voeren.
• Gooi keukenafval zoals groente, fruit, vlees, kaas, worst e.d. NIET op de composthoop.
• Diervoeder in goed afgesloten boxen bewaren.

Wering

Zorg er dus voor dat het voor ratten en muizen onaantrekkelijk is.

• Mocht het zijn dat er echt overlast is dan kun je gebruik maken van rattenkisten met een klem erin (zoals bijvoorbeeld op onderstaande foto).

• Ratten hebben een hekel aan bepaalde geuren waaronder; azijn uien eucalyptus en kamille. De geuren hebben maar een bepaalde tijd werking.
• Katten en honden schrikken af.

Als we met z’n allen zorg dragen voor hygiëne en wering dan zal de aanwezigheid van ratten zeker geen overlast geven.

Houdt er wel rekening mee dat, zeker ratten, erg slimme dieren zijn, elke verandering in omgeving zullen ze argwanend bekijken en het zal enige tijd duren voordat een rat alles zal vertrouwen wat in zijn omgeving verandert. Ook rattenkisten zal de rat enige dagen ontwijken, in verband met de mensengeur die eraan hangt.

Meer weten?